Προσπάθησε επανειλημμένως ο φίλος μου ο Τσούκαλης να με πείσει να
γράψω άρθρο, μα όσο και αν προσπάθησα μου έλειπε η έμπνευση. Όντως, δεν μπορείς
έτσι στο άκυρο να κάτσεις και να περιμένεις να παράγεις κάτι ποιοτικό. Έλα μου
όμως που στα καλά του καθουμένου μου ήρθε στο άκυρο η πηγή έμπνευσης.
Άκουσα, λοιπόν, ένα φοβερό σχόλιο τις προάλλες...:
Καθόμασταν μία
παρέα σε μία τυπική συγκέντρωση φίλων για μια χαλαρή μπύρα και μιλούσαμε για τα
πρόσφατα μουσικά κομμάτια. Αναφερθήκαμε σε ένα electro/pop τραγούδι που κυκλοφόρησε πριν από κάποιους
μήνες και λέγαμε ο καθένας την άποψη του μέχρι που κάποιος είπε: ‘Παιδιά, το τραγούδι δεν μετράει
επειδή ο στίχος του δεν σου μαθαίνει κάτι.’ Σκέφτηκα σαν καλός σοφός
δάσκαλος που είμαι να τον αρχίσω στα περί σκοπού ύπαρξης κάθε είδους μουσική
αλλά είπα να τα κρατήσω μέσα μου. Την ίδια νύχτα με έπιασε ένα περίεργο πράγμα
και θυμήθηκα διάφορα τέτοια σχόλια που έχω ακούσει ανά διαστήματα. Τότε ήταν
που μου ήρθε να γράψω αυτό το άρθρο, που αναφέρεται στα κριτήρια τα οποία –
κατά την άποψη μου – κάνουν ένα τραγούδι αποτελεσματικό στον σκοπό του. Λέω αποτελεσματικό, γιατί
αυτά τα ‘ποιοτικό’ τραγούδι, ‘καλό τραγούδι’, ‘νοηματικό’ τραγούδι’ τα ακούω
βερεσέ από τον κάθε άσχετο που έβγαλε το ‘Smells Like Teen Spirit’ στην κιθάρα και νομίζει ότι είναι
τουλάχιστον ο επόμενος Hendrix. Αλλά δεν θα γίνει, επειδή οι γονείς του
τον πίεζαν να γίνει γιατρός. Τέλος πάντων…ας το καταπιώ κι αυτό κι ας συνεχίσω.
Θέλω να σταθώ σε αυτήν την τάση που έχουν όλοι να λένε ότι η
παλιά μουσική ήταν καλύτερη και πιο ποιοτική από την σύγχρονη. Θα σας το πω
πολύ απλά, οι σύγχρονοι μουσικοί δεν είναι ανόητοι για να κάθονται να γράψουν
κάτι που θα έρθει ο κάθε μπαρούφας να πει ότι είναι φτηνό και εμπορικό.
Προφανώς, για να γράψεις μουσική πρέπει
να έχεις και κάποια στοιχειώδη μουσική μόρφωση, οπότε οι άνθρωποι ξέρουν τι
τους γίνεται. Αυτό που δεν έχουν συνειδητοποιήσει πολλοί είναι ότι η μουσική εξελίσσεται και ο λόγος που εξελίσσεται
είναι επειδή εξαντλείται.
Δεν μπορώ να πω, καλή η κλασσική και η ρομαντική μουσική, αλλά αν τα τελευταία
διακόσια χρόνια δεν κουράζαμε λίγο το μυαλό μας να σκεφτεί κάτι διαφορετικό, θα
πηγαίναμε σε κλαμπ και θα χορεύαμε Μότσαρτ (ίσως υπό την επήρεια αλκοόλ και
έκστασης να λέει αλλά δεν προτίθεμαι να το δοκιμάσω) . Θα σηκώναμε βαράκια στον
ρυθμό των συμφωνιών του Μπετόβεν. Ας μην αναφερθώ καν σε μας τους καημένους
τους ερωτιάρηδες που θα έπρεπε να γράφουμε σονάτες και όπερες αντί να
εκφράσουμε την αγάπη μας με λίγη κιθαρίτσα και ένα απλό στιχάκι. Αγαπητοί μου,
όλα αυτά αποφεύχθηκαν επειδή κάποιοι λίγοι αποφάσισαν να σκεφτούν με
διαφορετικό τρόπο και να καινοτομήσουν. Ακόμα και την ροκ, που την εκτιμούν οι
περισσότεροι, αν την ακούγαμε τόσα χρόνια ασταμάτητα, θα την βαριόμασταν, δεν
μπορεί. Αντίθετα, πιστεύω ότι ζούμε σε μία εξαιρετική καλλιτεχνική εποχή για. Αρχικά, χάρη στην τεχνολογία, πλέον η μουσική δεν γνωρίζει
όρια που θα πει ότι το 99.9% της έμπνευσης που έχω, μπορώ να το υλοποιήσω, αν
βέβαια διαθέτω τις απαραίτητες γνώσεις. Κυρίως, όμως, αυτό που εμένα με κάνει
χαρούμενο είναι το γεγονός ότι για όποιο είδος μουσικής και αν ενδιαφέρομαι,
δεν είναι δυνατόν να έχω ακούσει όλα τα κομμάτια. Εννοώ ότι υπάρχουν
απεριόριστα κομμάτια στο κάθε είδος, τα οποία – και πάλι χάρη στην τεχνολογία –
μπορεί κανείς εύκολα να βρει στο διαδίκτυο. Αν σε κάποιον αρέσει για παράδειγμα
η swing και είναι απογοητευμένος που δεν κυκλοφορούν καινούρια τραγούδια
στον ρυθμό που κυκλοφορούσαν παλιά, μπορεί να ανακαλύψει διάφορα συγκροτήματα
και δίσκους του παρελθόντος. Άλλωστε, για αυτόν που δεν τα έχει ξανακούσει και
αυτά καινούρια είναι. Επιπλέον, είμαι αρκετά σίγουρος ότι κάθε είδος μουσικής
διαθέτει νέους καλλιτέχνες, απλώς υπάρχουν οι άνθρωποι που ασχολούνται αρκετά
για να τους βρουν και αυτοί που απλώς γκρινιάζουν. Τελικά, όμως, όλοι μπορούν
να μείνουν ευχαριστημένοι μουσικά με το σήμερα.
Μία ακόμα φανταστική λέξη που έχει γίνει πολύ της μόδας είναι η
λέξη ‘εμπορικό’.
Ακούει κάποιος ότι ένα κομμάτι είναι εμπορικό και το φτύνει όσο δεν πάει.
Απίστευτο φαινόμενο. Η λέξη εμπορικό δεν είναι κάτι κακό. Το να είναι ένα
κομμάτι εμπορικό θα πει ότι πουλάει εύκολα, ότι αρέσει στον κόσμο. Από πού κι
ως πού η επιτυχία πρέπει να κατακρίνεται; Και αν σας έλεγα ότι η δουλειά του
Μότσαρτ όπως και των περισσότερων μουσικών ήταν να παίρνει παραγγελίες και να
συνθέτει κομμάτια με βάση την παραγγελία και να τα πουλάει; Αυτό, δηλαδή, δεν
είναι εμπορικό; Ή μήπως ο Μότσαρτ έχει μείνει στην ιστορία ως ‘φτηνός’ και
‘ξεπουλημένος’; Είναι
νόμος, κάνω την δουλειά μου καλά και θέλω αυτό να φανεί στην ανταπόκριση από
τον κόσμο. Έρχεται τώρα ο
κάθε ‘ψαγμένος’ να μου πει δεν τον ακούω τον τάδε, είναι εμπορικός. Ή το άλλο
το σπαστικό που θεοποιούνε ένα συγκρότημα που το ξέρουν καμιά ντουζίνα άτομα.
Ναι, συμφωνώ ότι κάποιοι καλλιτέχνες ίσως να είναι υπερτιμημένοι και ότι
υπάρχουν άλλοι πολύ ταλαντούχοι που δεν τους δίνεται ευκαιρία, αλλά αποδεχτείτε
το γεγονός ότι η εμπορικότητα δεν κρίνει το ταλέντο, αλλά την επιτυχία. Δεν αρκεί να έχεις ταλέντο για να
πετύχεις. Πρέπει να έχεις και όραμα, προσαρμοστικότητα, αλληλεπίδραση με το κοινό, είναι πολλά τα
κριτήρια. Ούτε εγώ είμαι φαν του Justin Bieber ή της Taylor Swift, αλλά τα παιδιά έχουν πετύχει και αυτό φαίνεται
στις πωλήσεις τους. Τώρα το πόσο εμείς οι υπόλοιποι που δεν τους ακούμε
χαιρόμαστε με την επιτυχία τους δεν έχει καμία απολύτως σημασία. Και κάτι
τελευταίο για αυτόν τον τομέα. Πίσσα και πούπουλο στους παπάρες που όταν το
συγκρότημα που τους αρέσει δεν ακούγεται λένε ‘Είναι πολύ υποτιμημένοι’ και
όταν μετά από χρόνια κόπου πετύχουν διεθνώς αναγνωρισμένη καριέρα ξαφνικά
θεωρούνε ότι ‘ξεπούλησαν’. Αίσχος πια με αυτήν την μπούρδα.
Και τώρα φτάνουμε στο επίμαχο σημείο. Τι σκοπό εξυπηρετεί λοιπόν η
μουσική; Κατά την άποψη μου η μουσική μπορεί κυρίως να ψυχαγωγήσει, να διδάξει
και να εκφράσει. Ακούς ένα τραγούδι είτε επειδή σου αρέσει, είτε επειδή
ταιριάζει στην κατάσταση στην οποία βρίσκεσαι ή επειδή ελπίζεις ότι θα μάθεις ή
θα κερδίσεις κάτι. Και τώρα έχουμε και λέμε. Όταν κάποιος ακούει electro/ dubstep /drum n’ bass, συμφωνούμε ότι δεν είναι ακριβώς αυτός
που θέλει να διδαχτεί κάτι. Αυτή η μουσική κυρίως θα σε εκφράσει ή θα σε
ψυχαγωγήσει. Όταν κάποιος ακούει metal, πολύ πιθανό να μπορέσει να καταφέρει και
τα τρία, αλλά βέβαια σε κλαμπ δεν θα μπορέσει να χορέψει. Οπότε είναι προφανές
ότι κερδισμένος θα βγει όποιος ξέρει να εκτιμάει την μουσική και να την
απολαμβάνει χωρίς προκαταλήψεις και ντροπές στις σωστές καταστάσεις. Απλώς για
να μπορέσουμε όλοι να την ευχαριστηθούμε πρέπει οπωσδήποτε η κοινωνία να
ξεπεράσει κάποια κόμπλεξ που υπάρχουν:
1) Η καινούρια μουσική είναι
πολύ κατώτερη της παλιάς: Όχι, επειδή όταν σκέφτεσαι παλιά μουσική
σκέφτεσαι μόνο τα καλύτερα κομμάτια που βγήκαν την παλιά εποχή, αυτά που έχουν
ξεχωρίσει, και όχι το σύνολο της. Άσε που πολύ πιθανόν (αν το λες αυτό) να μην
έχεις ιδέα από σύγχρονη μουσική πέραν της μουσικής που παίζει το ραδιόφωνο και
τα charts. Επίσης, όταν λέμε σύγχρονη τι εννοούμε;
Τα τελευταία δύο χρόνια; Ψάξτε την μουσική συλλογή σας στο mp3, στο κινητό ή στον υπολογιστή σας και
δείτε πόσα κομμάτια έχετε από το 2000 και μετά και πείτε μου αν η μουσική όντως
δεν άξιζε.
2) Κρίνω ένα τραγούδι με βάση
ποιος το τραγουδάει: Δεν συμφωνώ καθόλου με αυτήν την άποψη. Για
παράδειγμα εγώ ακούω πολύ ευχάριστα το ‘Right Thru Me’ της Νicky Minaj, θεωρώ ότι το ‘Milli’ του Lil Wayne είναι από τα ανώτερα σύγχρονα rap κομμάτια και ότι ο Skrillex όντως ανέτρεψε σε μεγάλο βαθμό την έννοια της electro/dubstep. Η αλήθεια είναι κομμάτια του Justin Bieber και των One Direction που να μου αρέσουν δεν βρήκα ακόμα, αλλά
αν βρω δεν θα το αρνηθώ μόνο και μόνο λόγω του καλλιτέχνη. Αυτό είναι που
ονομάζουμε προκατάληψη.
3) H μουσική που παράγεται από τον υπολογιστή
είναι φτηνή και ψεύτικη: Θα συμφωνήσω ότι το να παίζεις κάποιο όργανο είναι πιο
συναισθηματικό και ότι δένει πιο πολύ τον δημιουργό με το κομμάτι. Θα συμφωνήσω
επίσης ότι το να εκφράσεις τα αισθήματα σου είναι πιο εύκολο με το όργανο παρά
με κουμπιά. Αλλά εδώ μπαίνει stop. Οι μουσικοί παραγωγοί που δουλεύουν στα studio είναι προφανώς ‘αληθινοί’ μουσικοί οι
οποίοι όχι απλώς πρέπει να διαθέτουν μουσική εκπαίδευση αλλά και περισσότερη
φαντασία καθώς οι ήχοι και οι συνδυασμοί είναι απεριόριστοι. Θέλετε δεν θέλετε
ο ήχος που βγαίνει από κιθάρες, πιάνα, μπάσα και κρουστά έχουν περιορισμένες
δυνατότητες. Εδώ κάνουν την είσοδο οι κονσόλες, τα synthesizer και οι υπολογιστές οι οποίοι δίνουν την
δυνατότητα στον μουσικό να κάνει στην κυριολεξία ό,τι θέλει με το κομμάτι. Και
μια παρομοίωση για να τελειώνουμε, ο ήχος των οργάνων είναι η μακαρονάδα που
έφτιαξε η μητέρα σου. Κάθε φορά η γεύση της είναι παρόμοια, αλλά θα την
απολαύσεις μόνο και μόνο για τον κόπο που έκανε η μάνα σου και λόγω
συναισθήματος. Ο ‘νέος’ τεχνολογικός ήχος είναι όλα τα εστιατόρια του κόσμου
που άνοιξαν και πουλάνε μακαρονάδες. Δεν έχουν την ίδια συναισθηματική αξία
αλλά οι περισσότερες έχουν διαφορετική γεύση και πάντα θα βρεις πολλές που θα
σε στείλουν στον έβδομο ουρανό. Κάπως έτσι τα βλέπω εγώ τα πράγματα.
4) Το εμπορικό δεν είναι κακό:
Φίλε hipster, δεν χρειάζεται να ακούς αυτό που δεν
ξέρει κανένας για να νιώθεις ξεχωριστός. Είσαι ξεχωριστός αν όντως ακούς αυτό
που σου αρέσει ανεξάρτητα της ανταπόκρισης που έχει. Η εμπειρία μου έχει μάθει
ότι δεν υπάρχουν δύο άτομα με ακριβώς ίδιο γούστο στην μουσική, που, δηλαδή, θα
τους αρέσουν και δεν θα τους αρέσουν τα ίδια ακριβώς κομμάτια. Οπότε δεν
χρειάζεται να είσαι μαζόχας. Άκου ότι πραγματικά εκτιμάς και μην σε νοιάζει
τίποτα. Και πάνω από όλα, ψάχνε. Η μουσική που θα σε εκφράσει είναι συνήθως
κρυμμένη. Μην κολλάς στο ραδιόφωνο ή στην μουσική που ακούει η παρέα. Ψάχνε
συνέχεια για κάτι καινούριο και διαφορετικό και ίσως να βρεις κάτι που θα σε
εντυπωσιάσει όσο τίποτε άλλο.
5) Αυτό το τραγούδι μοιάζει με
ένα άλλο: Υπάρχουν άπειρα κομμάτια και μόνο εφτά νότες (12 με τις αλλοιώσεις). Αποδεχτείτε
το, υπάρχουν πολλά κομμάτια που θα μοιάζουνε, είναι αναπόφευκτο. Η ουσία δεν
βρίσκετε στην ομοιότητα των κομματιών αλλά στις διαφορές τους. Ένα τραγούδι δεν
αξίζει όταν όντως δεν έχει τίποτα διαφορετικό από άλλα τραγούδια.
Αυτά λοιπόν από μένα, δεν
νομίζω ότι έχω κάτι άλλο να πω. Συγχωρέστε με αν έχω κάποια εκφραστικά,
συντακτικά, λεξιλογικά ή ούτε εγώ δεν ξέρω τι λάθη και κυρίως συγχωρέστε με για
την παρομοίωση του ήχου με την μακαρονάδα. Εμένα μου άρεσε, αλλά εμένα μου
αρέσει και το χιούμορ του Τσούκαλη που δεν αρέσει σε κανέναν άλλο, οπότε
προφανώς έχω πρόβλημα. Το άρθρο μου βγήκε εντελώς αυθόρμητα, δεν προηγήθηκε
κάποια έρευνα παρά η σκέψη και η γνώση πολλών χρόνων. Έχετε όλοι δικαίωμα να
κατακρίνετε δημόσια και να διορθώσετε ότι δεν σας άρεσε από το κείμενο.
Άλλωστε, δεκαεννιά χρονών είμαι, μούφα έμπειρος δηλαδή, οπότε λογικό να
έχω κάνει λάθη.
Υ.Σ.: Το να πατάς play και replay στο Media Player δεν σε κάνει dj, το να παίζεις την αρχή του ‘Smoke On The Water’ δεν σε κάνει κιθαρίστα και το ανακατεύεις
έτοιμες λούπες που έχουν δημιουργήσει άλλοι δεν σε κάνει μουσικό παραγωγό. Δεν
υπάρχει κάποιο κουμπί ή κάποια μέθοδος που θα σε κάνει μουσικό, αλλά όταν
γίνεις θα το καταλάβουμε όλοι εμείς και κυρίως εσύ.
Να περνάτε καλά και να έχετε
άποψη, χαιρετισμούς από Γλασκόβη,
Μανώλης Νικολακάκης
Μανώλης Νικολακάκης
